Pakistan’ın 1950’de Çin Halk Cumhuriyet’ni ilk tanıyan ülkelerden biri olmasını müteakip Çin ve Pakistan 1951’de diplomatik temaslar geliştirdi ve o günden beri yakın ilişki içinde oldu.Çin ve Pakistan arasındaki bu yakın ve hatta gittikçe yakınlaşan ilişkinin ardında yatan temel sebeplerden biri Hindistan’ın Çin’e ve Pakistan’a hem hasım hem rakip olan rolüdür. Pakistan’ın ABD büyükelçisi Çin’in Hindistan karşısında çok değerli bir garantör olduğunu söylemişti.Ayrıca Hindistan’da;Çin’in Pakistan’a artan askeri desteği,Pekin’in benimsediği Hindistan’ı kuşatma ve sıkıştırma politikasının kilit noktası olarak algılanıyor.Bu kuşatma ve sıkıştırmadaki maksat Yeni Delhi’nin Pekin’in bölgesel nüfuzunu kırmasını engellemek veya geciktirmektir.Bu ilişkiler 1990’lardan bu yana arttı ve özellikle ABD gitgide Hindistan’a yakınlaştı.Bir Dış İlişkiler Konseyi geri plan raporunun Çin-Hindistan ilişkileri üzerine söylediği gibi:


İki ülke Pakistan’da otoyol,altın ve bakır madenleri,büyük elektrik ve enerji santralleri ve çok sayıda nükleer enerji projelerini içeren geniş çapta çeşitli altyapı çalışmaları yürüttü.Pakistan’daki 120 projede kabaca 10000 Çinli işçi çalıştı.Ağır mühendislik,enerji,madencilik ve telekomünükasyon dahil Çin’in toplam yatırımı 2007’de 4 milyar dolar değerindeydi ve 2010 yılına kadar 15 miyar dolara yükseleceği bekleniyor. [116]


Pakistan’ın ABD büyükelçisi açıklamalarına devam etti “Pakistan hem Çin hem Amerika’nın kendisi için hayati öneme sahip olduğunu düşünüyor ancak bıçak kemiğe dayandığında muhtemelen Çin’i tercih edecektir fakat şu an için tercihi gerektirecek bir durum gözükmüyor” Son günlerdeki ABD –Hindistan arasındaki sivil nükleer antlaşması Pakistan’daki Amerika güvensizliğini sabitledi ve ülkeyi Çin’e yakınlaştırdı.2010’da Çin,Pakistan’a iki nükleer enerji reaktörü yapacağını duyurdu.[117]


2007’de Pakistan ve Çin,Pakistan’ın Belucistan eyaletinde Umman Denizi kıyısına paralel Gwadar Limanı inşaatını başlattı-ki bu nihayetinde petrolü Körfez’den alıp karayoluyla Pakistan’dan Çin’e getirecek “enerji koridoru”nu yaratmaktır.Çin,liman şehri inşaatını 200 milyon dolar ile finase etti ve Gwadar Limanını Çin’e bağlayacak boru hatları,yollar ve demir yolları için de milyarlarca dolarlık kaynak ayırma planları var.Pakistan stratejik bir şekilde bu yeni “Büyük Oyun”un(19.yüzyılda Orta Asya üzerindeki büyük sömürge savaşları için kullanılan bir terim)merkezindedir veUmman Denizi’ne parallel kıyı şeridiyle İran,Hindistan,Afganistan ve Çin’e komşudur.Böylece Pakistan dünyanın en hızlı büyüyen iki ekonomisi olan Hindistan ve Çinle(enerjiye aç komşular), komşusu Afganistan’daki sömürgeci Amerikayla(gözünü onun da komşusu İran’a dikmiş olan) birlikte petrol zengini Ortadoğu ve doğal gaz zengini Orta Asya ülkelerine arasında yer almaktadır.Rusya,Çin,Hindistan ve Amerika’yı içine alan “Büyük Oyun”un ayak sesleri geliyor ve oyunun ana odağı boru hatlarıdır.[118]


Çin’in yapım aşamasında olup 2013’te tamamlanması öngörülen ve Orta Asya’dan doğal gazı alıp Türkmenistan’dan transfer ederek Özbekistan,Kazakistan ve nihayetinde Çin’e getirecek büyük bir boru hattı projesi var.[119] OPEC’in Suudi Arabistan’dan sonraki en büyük ikinci petrol ihracatçısı olan İran,Çin’e petrol ihraç eden ilk on ülke arasında yer almaktadır ve 2010’da Çin,İran’ın petrol ve gaz sektörlerine;çeşitli petrol ve gaz boru hattı projelerinin yanısıra yedi tane yeni petrol rafinerisinin yapımını finanse etmeyi de içeren 40 milyar dolarlık bir yatırım yaptı.[120] Haziran 2011’de Çin’in İran’dan yaptığı petrol ithalatının yüzde 32 yükseldiği kaydedildi ki bu iki ülke arasındaki ilişkinin büyüyen önemine işaret ediyor.Çin’e petrol ihraç eden en büyük üç ülke sırasıyla Suudi Arabistan,Angola ve İran’dır.[121]


Çin yatırımlarıyla inşa edilen Gwadar Liman Şehri,Büyük Oyun’un boru hattı politikalarında kavşak noktası olacaktır,özellikle de doğalgazı Türkmenistan’dan alıp Afganistan ve Pakistan üzerinden Hindistan’a taşıyan Trans-Afgan (TAP veya TAPI) ve İran-Pakistan-Hindistan Boru Hattı(IPI) gibi birbirine rakip projeler arasında.Buradaki temel konu; TAPI’nin Afganistan savaşta olduğu müddetçe inşa edilemeyeceğidir ve proje durmadan kesintiye uğruyor.Öte yandan Hindistan tereddüt gösteriyor ve Pakistan’ı İranla boru hattı inşa etmekten caydırmaya çalışan ABD ile giderek artan yakınlaşması yüzünden büyük ölçüde IPI dairesinden ayrılıyor.Ancak 2010’da Pakistan ve İran anlaşmayı imzaladılar ve Hindistan ya da Çin’in boru hattından yararlanması konusunda istekliler.İster Çin’e ister Hindistan’a varsın,Gwadar Limanı bu projede kavşak olacaktır. [122] Pakistan şimdi İran-Pakistan boru hattı projesi için Çin’den doğrudan yardım bekliyor.[123] ABD,kendi adına,İranla boru hattı anlaşması imzalamaması hususunda Pakistan’ı uyardı,buna rağmen Pakistan projeye devam etti.[124]


Güney Pakistan eyaleti Belucistan petrol,gaz,bakır,altın ve kömür yataklarına sahip olup boru hattı projelerinin yürütüleceği bir tür stratejik koridordur ve stratejik öneme sahip liman şehri Gwadar’a ev sahipliği yapmaktadır.Ancak son elli yılda Belucistan Çin yatırımları ve fırsatlar açısından kavşak noktası haline geldi.Çinli şirketler;petrol rafinerisi,bakır ve çinko madenleri ve tabi ki Gwadar Limanı dahil bu eyaletteki projelere 15 milyar dolar akıttı.[125]Hindistan,Çin’in Körfez ve Hint Okyanusu’ndaki varlığından giderek kaygı duymaktadır.Çin sadece Pakistan’da değil Bangladeş ve Burma’da da liman inşa ettiği gibi Nepal’de de demiryolu yapıyor.[126]


Üsame bin Ladin’in ABD tarafından Pakistan topraklarında öldürülmesini müteakip,ABD ve Pakistan arasındaki tansiyon yükseldi ve Çinle Pakistan arasındaki bağlar derinleşti.Gwadar Limanı’nın kontrolünü ele alma ve hatta orada bir Pakistan Donanma Üssü inşa etmesi için Pakistan Çin’e yaklaştı ancak Çin böyle bir anlaşmaya varıldığına iddialarını yalanladı.Çin daha sonra ABD’nin görünürdeki bin Ladin cinayetine cevaben “Uluslararası kamuoyunun(ABD’yi kast ediyor)Pakistan’ın bağımsızlığına saygı duyması gerektiğini”söyledi.Hindistan’daki haberler,diplomatik kaynakların “Çin,Pakistan’a yapılacak bir saldırının kendilerine yapılmış olarak yorumlanacağını belirterek Amerika’yı net bir şekilde uyardı”dediğini bildirdi. [127]


Pakistan Başbakanı Gilani Amerikan saldırısından hemen sonra Çin’e resmi ziyarette bulundu.Toplantılardan sonra Çin Pakistan’a derhal 50 savaş jeti gönderilmesine karar verdi.Bu Pakistan’ın Amerikan bağımlılığından kurtulmak için alternatiflere yöneldiğinin işaretidir ve Çin böyle bir alternatif olmaktan mutludur.[128] Financial Times’ın belirttiği gibi Pakistan Çin’den Gwadar Limanı’nın güneybatısına bir donanama üssü yapmasını rica etti ve Çin Donanması’nın düzenli olarak orda varlığını sürdürmesini istedi.[129] Ayrıca Çin de tıpkı ABD gibi yabancı askeri üslere sahip olmaktan ve özellikle böyle bir üssün Pakistan’da bulunmasından memnun olacağı sinyalini verdi.Amaç Pakistan ve Afganistan’daki ABD nüfuzunu kırmak olduğu kadar Hindistan üzerine baskı uygulamaktır.[130]
SONUÇ
Pakistan’daki savaşın, dengesizliğin ve kaosun asıl nedeni oryantalist bakış açısıyla onların barbar,geri,şiddet yanlısı olup kendi kendilerini baltalamaları ve yanlışlarının düzeltilmesi için müdahaleye ihtiyaç duymaları değil gibi gözüküyor.1990’larda Yugoslavya’nın dağılışındaki aynı yolu takip eden Pakistan’ı dengesizleştirme politikası(aslında Çin’i yalnızlaştırma)Batılı sömürgeci güçlerin daha geniş stratejik hedeflerini ortaya koymaktadır.Pakistan uzun zamandır sadık bir ABD kukla rejimi olmasına rağmen daha geniş bir jeopolitik bağlamda düşünürsek, dünya kaynakları ve stratejik pozisyonların kontrolü için ABD ve Çin’in yürüttüğü küresel rekabette Pakistan, imparatorluğun(ABD)kurbanı olabilir.Dünyanın en tantanalı bölgelerinden birisinin ortasında,nükleer silahlara sahip ve nüfusu 180 milyonu geçen bir ülkede bu stratejinin sonucu muhtemelen felaket olur,belki büyük güçlerin de kendi aralarında savaşıyla sonuçlanır.Böylesi bir olası senaryoyu engellemenin tek yolu stratejiyi daha derin analiz etmek ve daha geniş bir kamuoyuna sunmaktır,böylelikle konunun geniş halk kesimleri tarafından tartışılması sağlanır.Pakistan’la ilgili söylem “terörizm” ve “terörle savaş” çerçevesine oturtuldukça bu stratejik kabus devam edecek.


Bir vecize“Savaşta ilk ölen gerçekliktir”der.Peki o zaman savaş da gerçekliğin bir kurbanı olabilir mi



Andrew Gavin Marshall “Research on Globalization Centre (CRG)”da yardımcı araştırmacıdır.Michel Chossudovsky ile birlikte yeni piyasaya çıkan ve Globalresearch.ca. adresinden bulabileceğiniz “The Global Economic Crisis:The Great Economic Depression of the 21.Century”kitabının yazarıdır.Şu anda “Global Government” adlı yeni bir kitap üzerinde çalışmaktadır.

  • Etiketler: Pakistan,Çin,Pekin,Hindistan,ABD,